2022 yılının birinci aylarında emniyetli teknoloji yayını MIT Technology Review, meskenlerde çekilmiş ferdî fotoğraflar ve düşük açılardan çekilmiş mahrem fotoğraflar elde etti. Yayına nazaran, bu fotoğraflar tüm dünyada 10 milyondan fazla robot süpürge satan iRobot’un Roomba J7 serisinin bir geliştirme versiyonu tarafından çekilmişti. Sıkıntı çabucak dünyanın önde gelen robotik süpürge üreticilerinden iRobot’a soruldu. Şirket bu imgelerin 2020 yılında eser geliştirme sürecinin bir kesimi olarak Roomba tarafından çekildiğini doğruladı.
BİR AR-GE KAZASI
Fotoğraflar Roomba tarafından çekildi ve daha sonra bunları yapay zekâ geliştirmek için kullanan ve nihayetinde iRobot’un daha fazla obje ve mani tanıyarak eserlerini geliştirmesine yardımcı olan Scale AI’e gönderildi. Ne yazık ki bu hadisede, Scale AI’ın kimi çalışanları zımnilik mutabakatlarına uymayarak elektrikli süpürgeler tarafından çekilen fotoğrafları toplumsal medyadaki özel kümelerde paylaştılar.
Yani olay bir Ar-Ge kazasıydı. Şirket üzerinde çalışılan modeli mutabakatlı tüketicilere göndermişti. İstekli tüketicilerin manzaralarının alındığından haberi olduğu da belirtiliyor. Lakin tekrar de olayın art planı düşünüldüğünde milyonlarca robot süpürge kullanıcısının başı karışıyor.
SİZİN HAKKINIZDA NE BİLİYOR
Ağustos 2022’de Amazon, iRobot’u satın alma niyetini açıkladı. Pazar rekabeti ve mahremiyete ait düzenleyici dertlerin arttığı bir periyotta, bu mutabakat Amazon tarafından hangi dataların toplanabileceği ve bunların nasıl kullanılabileceği sorularını da beraberinde getirdi. Temmuz 2023’te Avrupa Komitesi, muahedenin Amazon üzere bir şirkete pazaryeri işinde büyük bir avantaj sağlayıp sağlamayacağını, yani toplanan imajların organik satın alma tekliflerini ve gerçek şahsî bilgilere dayalı daha yeterli uyarlanmış reklamları güzelleştirmek için kullanılıp kullanılamayacağını anlamak için mutabakatla ilgili resmi bir soruşturma başlattığını duyurdu.
KİMLİK İPUÇLARI
Şimdi; robot süpürgeler belirlediğiniz paklık programına nazaran günlük rutininizi öğrenebiliyor. Kaydedilmiş konut haritaları bir meskenin boyutunu ve dizaynını ortaya çıkarıyor, bu da gelir seviyeleri ve kişinin ömür şartları hakkında öteki bilgilerin öngörülmesine sebep olabiliyor. Bir bilgi sızıntısı, kim olduğunuzu ve nerede yaşadığınızı belirleme yolları da dahil olmak üzere, konutunuzun imgelerini potansiyel olarak ortaya çıkarabiliyor.
NASIL TEDBİR ALABİLİRSİNİZ
Peki robot teknolojilerini bir kere daha sorgulamamıza neden olan bu olaydan kendimizi, ailemizi nasıl koruruz? Siber güvenlik alanında faaliyet gösteren ESET, bu hususta bir çalışma yapmış. ESET Eser ve Pazarlama Müdürü Can Erginkurban, hala pazarda kullanılan robot süpürgelerde bu türlü bir dert yaşanmadığınıbelirtiyor fakat kıymetli bir uyarısı var: “Bu akıllı aygıtlar rahatlıkla korsanlar tarafından hacklenebilir. Kimi süpürgelerde kamera ve mikrofon var kimilerinde yok. Bu aslında büsbütün süpürgedeki teknolojik donanıma bağlı. Bu nedenle süpürgenin daima internete bağlı olmasına gerek yok.”
İşte Can Erginkurban’dan ikazlar:
– Yeni robot süpürgeyi satın almadan evvel üreticisini de denetim edin. Bilgi şifrelemeyi tercih eden ve robotun taşınabilir uygulamalarına erişmek için iki faktörlü kimlik doğrulama gerektirenleri tercih edin. Bu araştırmayı yaparken ortak pazar yerleri değil üreticinin kendi sitesinden hatta varsa mağazasından yararlanın. Daha sonra hangi eseri alacağınıza karar verdiğinizde istediğiniz platformu kullanın.
– Kimi modeller uzaktan kumanda yahut zamanlama üzere kimi özellikler olmadan çevrimdışı çalışabilir. Oburlarının ise üreticinin sunucusuna bilgi göndermemek üzere özel olarak ayarlanması gerekir. İnternete kesintisiz irtibat yapmayın.
-Robotun yatak odası yahut banyo üzere belli odalara girmesi de yasaklanabilir. Bu, ayarlar aracılığıyla yahut sanal duvar bariyerleri kullanılarak yapılabilir.
-Mobil uygulama ve aygıt yazılımı için nizamlı güncellemeler sunan bir üretici seçin.
-Her vakit satın aldığınız eserin kullanım ömrünü ve ne kadar mühletle üretici takviyesi alacağını denetim edin.
MAHREMİYET Mİ KONFOR MU
Akıllı elektrikli süpürgelerin evrimi, insanların konforlarıyla mahremiyetlerini istekli takas etmesinin bir örneği olarak kabul ediliyor. Akıllı aygıtlar ne kadar yetenekli olurlarsa ve ne kadar çok data toplamalarına müsaade verilirse, hayatlarımıza o kadar çok müdahale ediyorlar.
Can Erginkurban bunu şöyle özetliyor: “Bu nedenle, rastgele bir akıllı aygıtın mahremiyetinizi büsbütün bilinmeyen tutma garantisi düşük. Gizliliklerine ve data muhafazalarına kolaylıktan daha fazla değer verenler için gözden uzak kalmanın en yeterli yolu eski aygıtlara bağlı kalmak. Standart bir elektrikli süpürge kullanmak hafta sonu paklığını bitirmek için daha fazla vakit gerektirebilir lakin en azından tuvalette otururken fotoğrafınızı çekmeyecektir. Bununla birlikte, robot süpürgeleri vazgeçilmez buluyorsanız, ayarları ve toplayabilecekleri bilgi noktaları konusunda seçici olmak zorundasınız. Süpürge üzerinde denetim sahibi olmaya itina gösterin.”
